20 mei 2020 leidde tot verbittering bij Aruba, Curacao en Sint Maarten

door John Leerdam

Staatssecretaris Raymond Knops heeft de buit binnen. Hij kan tevreden zijn. Alle drie de regeringen van de overzeese Koninkrijksdelen Aruba, Sint Maarten en Curaçao dus, zijn akkoord gegaan met zijn voorstellen.

Maar het ging er ruw aan toe. Beschaafde bestuurlijke omgangsvormen waren door de staatssecretaris bij het grofvuil gezet. Aruba was eerder akkoord gegaan, maar de regeringen van Sint Maarten en Curaçao hadden ‘tot woensdag 20 mei om 17.00 uur (Nederlandse tijd) de tijd (..) om het voorstel dat op tafel lag schriftelijk alsnog te aanvaarden.

Voor ieder land dat het voorstel niet tijdig heeft aanvaard, zal het voorstel komen te vervallen’. Het mes op de keel dus van deze twee Koninkrijkspartners die dringend verlegen waren om liquiditeitssteun.
Want door de lockdown als gevolg van de Covid-19-pandemie was van de ene dag op de ander, de belangrijkste inkomstenbron, namelijk het toerisme drooggevallen. De werkloosheid explodeerde naar 60% dus ook de uitkeringen. De uitgaven van de overheid stegen dus pijlsnel terwijl de inkomsten uit belastingen dramatisch terugvielen. Er trad dus een acuut liquiditeitstekort op bij de regeringen van waardoor zij zich voor bijstand richtten tot Nederland.

Uiteraard gingen de regeringen van Sint-Maarten en Curaçao, met hun rug tegen de muur, op 20 mei 2020 schoorvoetend akkoord met het Nederlands voorstel, maar deze brute omgang zullen ze niet snel vergeten. Niet voor niets zei de Curaçaose minister-president Eugene Rhuggenaath dat hij vond dat hij zich behandeld voelde als een loopjongen door de gedetailleerde voorwaarden van deze lening.

Voorwaarden
Nederland dicteerde onder meer als voorwaarde ‘een verlaging van 25% op het totale arbeidsvoorwaardenpakket van Statenleden en Ministers, en een verlaging van 12,5% op het totale arbeidsvoorwaardenpakket van alle medewerkers in de (semi)publieke sector’.

Over de eerste voorwaarde kon snel overeenstemming bereikt worden. Over de tweede voorwaarde uiteraard niet. De Nederlandse regering was kennelijk de maatschappelijke ontwrichting (huisvuil werd niet opgehaald, post werd niet meer bezorgd) in november 1983 vergeten toen het kabinet Lubbers voorstelde om 3,5% te korten op de ambtenarensalarissen.

De spanningen die binnenkort op Aruba, Curaçao en Sint Maarten zullen ontstaan met een korting van 12,5%, ruim drie keer zo veel als 3,5%, laten zich raden. Kennelijk is dit kabinet ook vergeten dat op 30 mei 1969 na een arbeidsconflict bij de Shell, militairen vanuit Nederland naar Curaçao moesten komen om de orde te handhaven. Mijn film Gritu di un pueblo (De schreeuw van een volk) gaat erover.

Daarnaast dicteerde Nederland dat de arbeidsvoorwaarden van topfunctionarissen binnen de (semi)publieke sector dienen te worden verlaagd tot maximaal 130% van het nieuwe genormeerde salaris van de minister-president van het betreffende land. En dat deze maatregel in beginsel ook geldt voor bestaande arbeidscontracten en een gelijke doorwerking heeft naar de tarieven voor consultants. Dit naar analogie van de Balkenendenorm waardoor bestuurders in de semipublieke sector (woningbouw, onderwijs, zorg, cultuur en media) niet meer mogen verdienen dan 130% van een ministerssalaris.

Dat de directeuren van de overheidsbedrijven op Curaçao schaamteloze salarissen verdienen en dat daar iets aan gedaan moet worden, is duidelijk. Maar ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg’ schreef Willem Elsschot in zijn gedicht Het Huwelijk. Bestaande arbeidscontracten openbreken dat gaat niet zomaar in een rechtsstaat.

De door Nederland gestelde voorwaarden dragen geen sikkepit bij tot een verbetering van de door orkaan Covid-19 verwoeste economieën. Integendeel. Bezuinigen op ambtenarensalarissen maakte de economische recessie alleen maar dieper. Bezuinigen ten tijde van recessies is een no-go zoals door de bekende econoom John Keynes is betoogd in zijn magnum opus The General Theory of Employment, Interest and Money (1936).

Nederlandse voorwaarden leveren totaal geen bijdrage aan de verbetering van de economieën van deze drie eilanden Aruba, Curacao en Sint Maarten

Mijn conclusie is dat de Nederlandse voorwaarden totaal geen bijdrage leveren aan de verbetering van de economieën van deze drie eilanden, in tegendeel, maar alles te maken hebben met stokpaardjes die nu door Nederland zijn doorgedrukt. Terecht stelt Trouw in haar redactioneel commentaar: ‘De actie van Knops heeft erg veel weg van misbruik maken van de gelegenheid; nu de drie landen geen kant meer op kunnen, worden door Nederland al langer gekoesterde wensen in eisen omgezet’.

Koninkrijksrelaties
De vernedering van 20 mei legt een zware hypotheek op de Koninkrijksrelaties. Ook zonder 20 mei 2020 zijn Koninkrijksrelaties historisch beladen. Er is de zware schaduw van het slavernijverleden waarvoor de Nederlandse regering nooit excuses heeft aangeboden.

En natuurlijk is niet vergeten dat staatssecretaris Gijs de Vries indertijd zijn belofte aan de Antilliaanse minister-president Miguel Pourier niet is nagekomen voor financiële steun ten tijde van de zware IMF-bezuinigingen eind jaren negentig.

Als Koninkrijksburger ben ik altijd voorstander geweest van harmonieuze Koninkrijksrelaties. Als uitvloeisel van de motie die ik als Kamerlid heb ingediend vonden er Koninkrijksspelen plaats met uitwisseling op het terrein van sport en cultuur, zodat er ook op grass roots level het Koninkrijk gaat leven.

Met de geruïneerde economieën van Curaçao, Sint-Maarten en Aruba als lockdown om de gevolgen van de Covid-19-Pandemie te beteugelen, was dit naar mijn mening een gouden kans om de Koninkrijksrelaties een nieuw élan te geven. Een nieuw élan zoals voorgesteld in de recente publicatie Verdeeld Koninkrijk van Paul Comenencia, lid van de Raad van State voor Curaçao. Helaas heeft 20 mei 2020 bij Curaçao, Sint Maarten en Aruba slechts geleid tot verbittering. Een verbittering zo breed en zo diep als een oceaan van zout.

JOHN  LEERDAM is oud-Kamerlid en oud-vice-voorzitter van de Vaste Kamercommissie Koninkrijksrelaties.

###

Gerelateerde artikelen:
Regeringen Aruba, Curaçao en Sint Maarten moeten armoedebeleid ontwikkelen
Orkaan COVID-19